آیا می دانید که دلیل سکسکه، خمیازه و سیخ شدن مو بر بدن چیست؟

تاحالا سرفه، عطسه کردین یا مو بر تنتون سیخ شده و تعجب کردین؟! درسته که کردین اما دلیل این اتفاقات چیه؟ هر چند این عکس العملای بدنی می تونن آزار دهنده باشن اما اینجور واکنشای طبیعی می تونن از بدن مراقبت کرده و کارکرد اونو در حالت طبیعی نگه دارن. ما می تونیم بعضی از واکنشا و عملکردهای بدنی مون رو کنترل کنیم اما یه سریای دیگه واکنشای غیرارادی هستن که هیچ کنترلی روی اونا نداریم. یه سریای دیگه رو هم میشه به صورت از قصد یا غیرعمدی کنترل کرد.
در ادامه می خوایم به هر اون چه که در مورد این واکنشای طبیعی بدنی باید بدونین بپردازیم.

۱- به چه دلیل خمیازه می کشیم؟

خمیازه کشیدن نه فقط در آدم بلکه در دیگه مهره داران هم دیده می شه.
عمل واکنشی خمیازه کشیدن وقتی اتفاق می افته که ما خسته و یا کسل هستیم، اما محققان تا حالا دلیل اینجور عکس العملی رو به طور کامل کشف نکردن.وقتی که ما خمیازه می کشیم، دهنمون به طور کاملً باز می شه و مقدار زیادی هوا رو در خود فرو می بره و خیلی آروم عمل بازدم انجام میشه.خمیازه شامل کشیده شدن عضلات آرواره، سینه، دیافراگم و مری می شه.
از این رو همه این اعمال واسه وارد شدن مقدار بیشتری هوا به ریه انجام میشه.

تحقیقات نشون میدن که خمیازه کشیدن به خنک شدن مغز کمک می کنه.وقتی که خمیازه می کشیم، ضربان قلب ما زیاد شده و مقدار بیشتری هوا وارد ریه ها می شه.
این حجم زیاد از هوای سرد وارد مغز هم شده و دمای اونو به مقدار طبیعی باز خواهد گردونه.خمیازه به عنوان وسیله ای واسه تنظیم دمای مغز می تونه این که به چه دلیل بیشتر شبا موقع خواب و صبحا موقع بیدار شدن خمیازه می کشیم رو توضیح بده.وقتی که زمان خوابیدن فرا می رسه دمای بدن کم میشه و برعکس موقع بیدار شدن این دما افزایش پیدا می کنه.

هم اینکه خمیازه کشیدن به کاهش فشار جمع شده در پشت پرده صماخ در اثر تغییر ارتفاع هم کمک می کنه.نکته باحال در مورد خمیازه کشیدن اینه که وقتی بقیه رو در حال خمیازه کشیدن نگاه می کنیم، بیشتر ما هم خمیازه می کشیم.این موضوع رو خمیازه کشیدن مسری می گن که نتیجه هم احساسی و انتقال تفکره؛ بدین معنا که وقتی ما احساسات بقیه رو درک می کنیم این موضوع باعث می شه که خود رو جای اونا بذاریم.اینجوری وقتی که بقیه رو در حال خمیازه کشیدن می بینیم ما هم بدون این دست اون دست کردن بدون اراده خمیازه می کشیم.

این پدیده نه تناه در آدم بلکه در شامپانزها و بعضی میمونا هم اتفاق می افته.

۲- به چه دلیل به اصطلاح مو بر تنمون سیخ می شه؟

در واقع واژه «Goosebump» به معنی برجستگیای کوچیکی روی پوسته که در صورت احساس سرما، ترس، هیجان، عصبانیت یا در صورت تجربه بعضی شرایط عاطفی استرس زا اونا رو میبینیم.این واژه در زبون انگلیسی از برآمدگیایی که هنگام کنده شدن پر پرندگان روی پوست اونا شکل میگیره الهام گرفته شده.
این عکس العمل غیرارادی یه کارکرد خودکار از طرف سیستم عصبی محیطی حساب می شه.
به زبون ساده، مثلا وقتی که ما یهو احساس سرما می کنیم، بخش سمپاتیک این سیستم خودکار سیگنالایی رو به عضلات روی پوست می فرستد و باعث می شه که اونا منقبض شن.

این موضوع به تشکیل شدن برآمدگیایی روی پوست منجر می شه که اونم به نوبه خود سیخ شدن موهای روی پوست رو به دنبال داره.در جانورانی که سطح پوستشون مو داره، این عکس العمل با حفظ گرما در بدن از سرد شدن بدن اونا جلوگیری انجام میده.در صورت ترسیدن، هیجان زده شدن یا تجربه شرایط استرس زا هم ممکنه دچار اینجور حالتی بشوید.در طول این رخدادها، بدن با بالا بردن ضربان قلب، اتساع مردمک چشم و بالا بردن سطح متابولیسم بدن واسه تامین انرژی لازم واسه فعالیت ماهیچه ای، شما رو واسه عکس العمل نشون دادن اماده می کنه.

این اتفاقات واسه آماده کردن شخص به خاطر عکس العمل مقابله یا فرار صورت میگیره که موقع روبرو شدن با خطر اتفاق می افته.

ترسیدن و یا دیگه شرایط تحریک عاطفی به وسیله بخش آمیگدال مغز کنترل شده و این بخش از مغز در صورت مشاهده اینجور شرایطی، سیستم خودکار رو واسه آماده سازی بدن به خاطر عکس العمل نشون دادن فعال می کنه.

۳- به چه دلیل آروغ می زنیم؟

زدن ضربه های آروم به پشت کودک می تونه به خارج شدن گازی که هنگام خوردن شیر یا غذا در معده کودک جمع شده کمک کنه.
علاوه بر این ممکنه جمع شدن گاز در معده به دلیل بلعیدن مقدار زیادی هوا باشه که معمولاً موقع تند غذا خوردن اتفاق می افته یا حتی نوشیدن از راه نی هم می تونه عامل جمع شدن گاز در معده باشه.در صورت خوردن نوشیدنیای گازدار هم معده شما می تونه مقدار زیادی گاز تولید کنه که در واقع به دلیل افزایش مقدار دی اکسید کربن موجود در معده س.نوع غذایی که می خوریم هم در این دخالت داره چون بعضی غذاها مانند حبوبات، کلم، بروکلی و موز هم باعث تولید حجم زیادی گاز در معده می شن.

هر مقدار گازی که از راه آروغ زدن خارج نشه وارد سیستم دفع مدفوع شده و از مقعد خارج می شه که به اون نفح شکم می گن.

آروغ در واقع آزاد شدن هوای گرفتار شده در درون معده از راه دهانه. با هضم شدن مواد غذایی در درون معده و روده ها مقدار زیادی گاز تولید می شه.
باکتریای موجود در سیستم گوارشی بدن به شکسته شدن مواد غذایی و تولید گاز کمک می کنن. آزادسازی گاز اضافی معده از راه مری و منتقل شدن اون به بیرون از دهن آروغ نامیده می شه. آروغ زدن می تونه به شکل ارادی یا غیرارادی انجام گیرد و ممکنه این کار با صدای بلندی همراه باشه که در نتیجه خارج شدن با فشار گازه. کودکان به دلیل این که سیستم گوارشی بدنشون هنوز توانایی لازم و کافی واسه آروغ زدن نداره پس واسه آروغ زدن و خارج شدن گاز از معده به کمک بزرگ ترها نیاز دارن.

۴- وقتی عطسه می کنیم چی می شه؟

عطسه کردن واکنشیه که در اثر تحریک شدن مخاط درون بینی و التهاب اونا اتفاق می افته.در این حالت مقدار زیادی هوا از راه دهن و بینی و با سرعتی فراوون خارج می شه.
رطوبت درون سیستم تنفسی هم در نتیجه ای این عکس العمل به محیط بیرون پرتاب می شه.
اینجور واکنشی عامل تحریک رو که ممکنه گرده، کرمای ریز و یا گرد و غبار باشه رو از دیواره بینی یا سیستم تنفسی خارج می کنه.
بدیش اینه این عکس العمل می تونه به منتشر کردن میکروبا، ویروسا و دیگه عوامل مریض کننده کمک کنه.
عطسه کردن به وسیله گلبولای سفید خون که در بافت بینی قرار دارن کنترل می شه.

این سلولا مواد شیمیایی مانند هیستامین رو تولید می کنن که باعث عکس العمل التهابی شده که خود التهاب و حرکت تعداد بیشتری سلول ایمنی به محل رو به دنبال داره.
در این صورت درون بینی خارش هم داره که این موضوع به تحریک عکس العمل طبیعی بینی کمک می کنه.
عطسه کردن نتیجه عمل چندین عضله به صورت همزمان و هماهنگه.در واقع پیامای عصبی از بینی به یه تیکه از مغز که مسئول کنترل عطسه س فرستاده می شه.
این پیاما در ادامه به وسیله مغز به عضلات سر، گردن، دیافراگم، سینه، تارهای صوتی و مژها منتقل می شن.

در ادامه، این عضلات واسه کمک به خارج کردن عامل التهاب از بینی منقبض می شن.
وقتی که عطسه می کنیم این کار با چشمون بسته انجام می گیره.این موضوع یه عکس العمل غیرارادی بوده و به دلیل مراقبت از چشمون شما در برابر عوامل مریضی زایی که ممکنه از دهن و بینی خارج شن شکل میگیره.بعضی افراد هم ممکنه به محض قرار گرفتن در برابر نور شدید یهویی دچار عطسه شن.این عکس العمل که یه ویژگی ارثیه به نام «عطسه نوری» شناخته می شه.

۵- به چه دلیل سرفه می کنیم؟

سرفه واکنشیه که به شما کمک می کنه مسیرهای تنفس هوا باز مونده و از ورود مواد التهاب زا و بلغم به درون ریه ها جلوگیری شه.
سرفه کردن هم با خروج مقدار زیادی هوا از ریه ها همراه س.در واقع سرفه با تحریک در گلو که خود گیرنده های سرفه در این ناحیه رو تحریک می کنه شروع می شه.
پیامای عصبی از گلو به مراکز سرفه در پایه مغز و پل دماغی فرستاده شده و این مراکز هم در ادامه سیگنالایی رو واسه عضلات شکمی، دیافراگم و دیگه عضلات سیستم تنفسی ارسال می کنن تا در روند سرفه کردن کارکرد مشترک و هماهنگی داشته باشن.

در اول با بلعیدن مقدار زیادی هوا از راه مری، دریچه ورود هوا در حنجره بسته شده و فشار زیادی در ریه ها ایجاد می شه که با منقبض شدن ماهیچه های سیستم تنفسی همراه س.

در آخر، هوا با سرعت خیلی از ریه ها به بیرون فرستاده می شه.

البته میشه به صورت ارادی هم سرفه کرد.

سرفه ممکنه خیلی یهویی اتفاق افتاده و عمر کوتاهی داشته باشه و در طرف مقابل هم می تونه طولانی بوده و هفته ها ادامه یابد. سرفه می تونه نشونه مریضی یا عفونت در بدن باشه. سرفه های یهویی ممکنه به دلیل محرکای التهابی مانند گرده، گرد و خاک، دود و یا هاگایی که موقع تنفس وارد ریه های می شن اتفاق بیفتن. سرفه های طولانی هم می تونن نشونه مریضی آسم،برونشیت، ذات الریه، آمفیزم، التهاب حنجره یا بیماریای طولانی ریوی باشن.

۶- هدف از سکسکه چیه؟

سکسه به دلیل انقباض غیرارادی دیافراگم رخ میده. دیافراگم یه نوع بافت ماهیچه گنبدی شکل مسئول تنفسیه که در قسمت پایین چاله سینه واقع شده.
وقتی که دیافراگم منقبض می شه، صاف شدن اون مقدار فضای موجود در چاله سینه رو فزایش میده و باعث می شه که فشار در ریه ها کم بشه. این موجب وارد شدن هوا به درون ریه ها می شه.
وقتی که دیافراگم در حالت استراحت قرار داشته باشه به شکل گنبدی خود برمیگرده و اینجوری حجم درون چاله سینه کم شده و در ادامه فشار در ریه ها زیاد می شه.

این شرایط حس بیرون دادن هوا رو در فرد بوجود میاره.

انقباض در دیافراگم باعث ورود مقداری هوا یهو و یهویی به درون ریه ها شده که به گشاد شدن و بسته شدن تارهای صوتی منجر می شه.
در نتیجه بسته شدن تارهای صوتی صدای سکسکه ایجاد می شه.
هنوز مشخص نیس که به چه دلیل سکسه اتفاق می افته یا دلیل اتفاق افتادن اون چیه.حیوانات از جمله گربه ها و سگا هم هر چند وقت یه بار دچار سکسکه می شن.
معمولاً در موارد زیر سکسه اتفاق می افته: نوشیدن مشروبات الکلی یا نوشابه های گازدار، خوردن یا نوشیدن با سرعت بالا، خوردن غذاهای تند، تغییر در شرایط روحی و تغییرات یهویی دما.

معمولاً سکسکه مدت زمان زیادی به طول نمی انجامد، با این وجود، ممکنه در اثر آسیب به تارهای عصبی دیافراگم، بیماریای سیستم عصبی یا مشکلات گوارشی واسه یه مدت طولانی ادامه داشته باشن.افراد واسه درمان سکسکه طولانی دست به کارای عجیبی میزنن که بعضی از اونا عبارتند از کشیدن زبون، جیغ زدن با بلندترین صدای ممکن یا آویزون شدن به صورت وارونه.البته روشای بهتری هم واسه متوقف کردن سکسکه هست که از اون جمله میشه به نگهداشتن نفس یا نوشیدن آب سرد اشاره کرد.
با این وجود نمیشه ادعا کرد که این روش ها شک نداشته باشینً به متوقف شدن سکسکه کمک می کنن و سکسکها معمولاً خود از بین می رن.